Aşı, hastalıklara karşı bağışıklık sağlama amacı ile insan veya hayvan vücuduna verilen, zayıflatılmış hastalık virüsü, hastalık etkeninin parçaları veya salgıları ile oluşturulan çözeltidir.(Wikipedi)Aşıların fayadaları risklerinden çok daha fazladır. Yakın zamana dek bebek ölümlerinin çoğu difteri, tifusve çiçek gibi bulaşıcı hastalıklarda kaynaklanıyordu. Kızamık ve boğmaca binlerce çocuğun ölmesine yada sakat kalmasınaneden oluyordu. Anne babalar çocuk felci(polio)nin sık olduğu yaz aylarından korkar hale gelmişti.Bugün çiçek hastalığı tamamen ortadan kalktı, tifus ve difteri nadir görülür oldu.Aşı, güçsüzleştirilmiş veya ölü mikroorganizmaların veya onların ürettiği toksinlerin vücuda verilmesi sonucunda kişidehastalıkla karşılaşmış gibi antikorlar oluşması esasına dayanır. Bağışıklık sistemi bu olayı hafızasına kaydeder ve vücut birdaha o hastalık etkeni ile karşılaştığında önceden oluşan antikorlar bu mikroorganizmayı tanır ve hemen yok eder.Eski zamanda yaşayan insanlar bile bir hastalık geçirdikten sonra bir daha hasta olunmayacağını biliyorlardı. Bugün aşılamaher yıl binlerce küçük çocuğun hayatını kurtarır. Bazı aşı tipleri hafif bir ciddi veya kalıcı hasar riski taşırlar. Yüksekriskli çocuklar hariç aşılamanın faydaları risklerinden çok daha fazladır.İlk kez yaygın uygulanan aşı olan çiçek aşısı o kadar başarılı olduki hastalık dünya üzerindenkalktı. Bebeğiniz ikinci ayından aşılanmaya başalanmalı ve çocukluk dönemindede devam edilmelidir.
DTB(Difteri, tetanoz, boğmaca aşısı)
Bu bebeğe ilk yapılacak olan aşıdır. Bu aşının özellikle boğmaca bölümüne karşı reaksiyonlar yaygındır. Ama bunların çoğuciddi tehlike oluşturmaz. Boğmaca aşısının beyinde hasar oluşturduğu düşünüldüysede yapılan araştırmalar tam olarak böylebir bağlantı göstermemiştir.
Bebeğinizin güvenli bir şekilde aşılandığından emin olmak için şunlara dikkat etmelisiniz.
• Doktorunuz ilk aşılama öncesi bebeği kontroletmelidir,
• Bebeğinizi özellikle aşı yapıldıktan sonraki 48 saat içinde (72 saate kadar) dikkatle gözlemleyin ve şiddetli bir reaksiyon gördüğünüzde derhal doktorunuza başvurun.
• Bir sonraki karma aşı yapılmadan önce öncekinde gördüğünüz bir reaksiyon varsa mutlaka belirtin.
• Aklınıza takılan her soruyu doktorunuza sorun.
DTB sonrası görülen yaygın reaksiyonlar: Aşağıda verilen reaksiyonlar görülme sıklıklarına göre çoktan aza doğru sıralanmıştır. İlk üçü çocukların yarısında görülür.
• Enjeksiyon yerinde ağrı
• Hafif-orta derece ateş
• Şiddetli ağlama
• Aşı yerinde şişme
• Aşı yerinde kızarıklık
• Uyuklama
• İştah kaybı
• Kusma
Ateş ve ağrı için bebeklerde kullanılan asetaminofen, aşıdan hemen sonra reaksiyonları azaltmak için korunma amaçlıolarak bebeğe verilebilir. Aşı yerine sıcak kompres uygulamasıda bebeği rahatlatır. Ateş ve şişme ilk dozdan sonraki dozlarda daha yaygın bir problem olabilir.
Doktoru ne zaman aramalısınız: DTB enjeksiyonundan 48 saat sonra şunları gözlerseniz doktoru arayın.
• Yüksek tonda ve tiz sesli, sürekli ağlama (üç saatten fazla süreyle)
• Çok fazla uyuma(bebeği uyandırmak olanaksızsa)
• Tuhaf derecede solukluk
• Rektal ısının çok yükselmesi
• Bebeğin havale geçirmesi
Bilinç düzeyinde bozulma ve havale gibi beyin iltihabını gösteren semptomlar aşıdan bir hafta sonra gözlenir.Bazen aşının kabakulak kısmından ötürü tükürük bezlerinde şişme olabilir. Daha az sıklıkla görülen durumlar eller veayaklarda karıncalanma ve allerjik reaksiyonlardır ve bunları bebeklerde ayırt etmek güçtür.
Boğmaca aşısını ne zaman atlamalı: Amerikan Pediatri akademisi şu çocuklarda DTB aşısının boğmaca kısmının atlanması ve sadece DT(difteri, tetanoz)yapılmasını önermektedir.
• Önceden havale yada nöbet geçirenler
• Epilepsi gibi nörolojik bir hastalığı yada şüphesi olanlar
• Önceki DTB yapıldıktan sonraki birkaç saat içinde ciddi allerjik reaksiyon; ilk üç günde havale; ilk iki günde yüksek ateş;veya yedi gün içinde ciddi beyin hasarı görülenler.
• Aşıdan sonra tiz ve yüksek tonda üç saatten uzun süren ağlaması olanlar
• Vücudun enfeksiyon ve hastalıklara karşı direncini düşüren ilaçlar kullanan bebekler
DTB aşısı konusunda kararı verecek olan bebeğin doktorudur. Ateş ve hafif soğuk algınlığında aşı yapılmayabilir yadaertelenebilir. Eğer bir salgın varsa yüksek risk taşıyan çocuklar bile aşılanır çünkü hastalığın tehlikesi aşınınkinden dahabüyüktür. Yedi yaşından sonra çocuklara boğmaca kısmını içermeyen aşı yapılabilir çünkü hastalık bu yaştan sonra daha azrisklidir ve aşı daha tehlikelidir. Hatta bu yaştan sonra difteri kısmınında azaltılması önerilir. Yedi yaşından büyük çocuklariçin bu kombine aşının adı Td’dir ve bu aşı her 7-10 yılda bir yapılır.
Çocuk felci aşısı (OPV)
Polio (çocuk felci)aşısı 30 yıdır hayat kurtarıyor. Çocuklar okula başlamadan önce toplam dört doz aşı olurlar: 2. ve 4.ayda, 18.ayda ve 4-6yaş arasında. Bazı doktorlar yüksek risk taşıyan bölgelerde 6.ayda bir doz daha yapabilirler. Bu aşı güvenlidir ve çocuklarda tersreaksiyon hemen hiç görülmez. Ancak çok küçük birparalizi (felç) olasılığı vardır. Ayrıca aile içinde aşılanan çocuktan polio bulaşmaolasılığı daha yüksektir(hastalık geçirene göre). Bu nedenle evde hamile veya bağışıklık sistemi zayıf bir kişi varsa aşı önerilmez. Ağızdanverilen canlı polyo aşısı soğuk algınlığından daha önemli bir hastalığı olan bebeklerde ertelenir.
Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık aşısı(KKK)
12-15. aylardan önce yapılırsa etkili değildir. Kızamık ciddi bir hastalıktır ve ölümcülkomplikasyonlar oluşturabilir. Kızamıkçık ise o kadar hafif geçerki farketmeyebilirsiniz. Ancak kızamıkçık enfekte olmuş gebe kadında doğumsal kusurlaroluşturduğundan bebeklik çağında aşılama önerilir; hem gelecekte kız bebeklerin fetuslerini korumak, hem de enfekteçocukların gebe annelerine bulaşmasını önlemek için aşı yapılır. Kabakulak çocuklukta ciddi bir problem oluşturmaz ancakaşı yapılmadığında erişkinlik döneminde erkeklerde kısırlık ve sağırlık problemine yol açabilir.
KKK aşısına ciddi bir reaksiyon gelişmez; gelişsede aşıdan 1-2 hafta sonra görülür ve genellikle hafiftir. Beş çocuktanbirinde aşının kızamık kısmından dolayı birkaç gün süren döküntü ve hafifateş olabilir. Yedi çocuktan birinde aşının kızamıkçık kısmından ötürü döküntü veya boyunda şişlik olabilir ve aynı şekilde 20 çocuktan birinde eklemlerde şişmeolabilir.
Hepatit B aşısı
Şu anda tüm bireylere çocukluklarında hepatit B aşısı yapılması öneriliyor. Bu toplumda çokyaygın olan ve sarılık hastalığına yol açan hepatit virusüne karşı kişilerin bağışıklıklarını arttırıyor. Aşının ilk dozu doğumda yapılıyor. Ek dozlar2 yada 4. ayda ikincisi ve 6-18.ayda üçüncüsü yapılmalıdır.Bu aşının belirli bir yan etkisi bulunmamaktadır. Bu aşı tüm yaş gruplarına üç defa da olmak üzere uygulanabir.
Hemofilus b aşısı
Bu aşılar bebeklerde ve küçük çocuklarda ciddi enfeksiyonlara yol açan ölümcül hemofilusb (Hib) bakterilerinin önünü kesmek için yapılır. Menenjit ve epiglottis(hava yollarını tıkayan bir enfeksiyon) vakalarının çoğundan bu bakteri sorumludur.Ülkemizde bu aşının tüm yenidoğanlara yapılması şu an standart değildir ve yalnızca yüksek risk taşıyan bebeklere doktorönerirse yapılmaktadır.
BCG (TÜBERKÜLOZ AŞISI)
Virulansı azltılarak elde edilmiş canlı bir aşıdır. Koruyucu değeri %20-80 arasındadır. Bu aşı tüberkuloz hastalığının çocuğa bulaşmasını ve çocuğun bu hastalığı geçirmesini önlemeyebilir, ancak asıl görevi çocukta tüberkülozun ölümcülkomplikasyonları olan miliyer tüberküloz (yaygın) ve merkezi sinir sistemi tüberkülozundan korumasıdır. Bu aşının ilk dozuçocuk doğar doğmaz uygulanır. Daha sonra üç kere daha sırasıyla6-7. yaşta, 10-13. yaşta, ve 16-18. yaşta uygulanır. Bu aşı ilk üçay PPD testi yapılmaksızın uygulanırken daha sonra önce çocuğun PPD testine bakılır ve eğer PPD negatif ise yapılır. Buçocuğun bağışıklığı oladığını gösterir. Eğer PPD pozitif ise o çocuk bağışıklık zaten geliştirmiştir ve aşıya gerek yoktur.Bu aşıdan sonra aşı yerinde lokal bir reaksiyon görülebilir.Özellikle ülkemizde yaygın olan tüberküloz hastalığına karşı toplum sağlığı açısından ve bu hastalığın ortadan kaldırılması için aşılama önemlidir.
Yorum Gönder